Slaapregressies: wat, wanneer en hoe overleef je ze?

In dit artikel over slaapregressies lees je:

• Wat is een slaapregressie
• Signalen van een slaapregressie
• Welke leeftijden zijn er slaapregressies
• Hoe regressies slaapassociaties en slaapcycli beïnvloeden
• Hoe lang duren slaapregressies?
• Is het een slaapregressie of iets anders?
• Tips om de slaapregressie van je baby te overleven
  

Stel je voor – je kleintje was een super slaper en/of sliep de hele nacht door, en net als je denkt dat je alle slaapproblemen hebt overwonnen, word je plotseling geconfronteerd met constant wakker worden ‘s nachts en dutjes overdag die niet goed meer lukken. Hoe heeft dit kunnen gebeuren?

Een slaapregressie is een periode waarin een baby of peuter die altijd goed heeft geslapen plotseling ‘s nachts wakker wordt en/of dutjes overslaat. Daarnaast zijn ze ook nog moeilijker te kalmeren voor het slapengaan.

Wat is een slaapregressie?

In principe is een slaapregressie elk moment waarop je baby achteruit lijkt te gaan in zijn slaap. Bijvoorbeeld, een baby die normaal gesproken heel goed slaapt, kan zich plotseling gaan verzetten tegen dutjes, of een baby die ‘s nachts doorslaapt met slechts 1-2 voedingen kan om de 2 uur wakker worden. Deze achteruitgang in slapen wordt vaak gelinkt aan ontwikkelingsveranderingen.

Hoewel dit misschien ontmoedigend kan klinken als je er middenin zit, moet je onthouden dat de achteruitgang in de slaap een teken is dat de ontwikkeling van je baby juist vooruitgaat. Het slechte nieuws is, ja, dat hun slaap hier de dupe van is, maar het goede nieuws is dat je baby groeit, nieuwe dingen leert en meer betrokken raakt bij zijn omgeving, en dat is iets om te vieren!

Wat is het verschil tussen een slaapregressie en een ‘fase’

Slaapregressies worden vaak afgedaan als een ‘fase’, terwijl ze in feite een normaal onderdeel zijn en, in sommige gevallen, een blijvend onderdeel van de ontwikkeling van je kleintje dat niet kan worden vermeden.

Een fase suggereert iets dat vanzelf overgaat, wat geldt voor de meeste regressies, behalve voor de beroemde slaapregressie van vier maanden. Deze regressie is zeker geen fase, want het is een permanente verandering in de slaap van je kleintje – lees verder voor meer informatie.

Er zijn veel dingen die ervoor kunnen zorgen dat je kleintje een ‘fase’ doormaakt, zoals de zomertijd die ervoor zorgt dat je ‘s ochtends vroeg wakker wordt, het aanleren van nieuwe vaardigheden zoals rollen of kruipen, of ziek worden. In sommige gevallen kunnen de veranderingen in het (niet)zelfstandig in slaap vallen of slapen van je baby gewoon te wijten zijn aan het feit dat zijn dutjes wat aangepast moeten worden. Als er bijvoorbeeld iets hun slaapomgeving verstoort, zoals zonlicht, kan je baby hierdoor een slechte slaapfase doormaken, of als je kleintje ziek is, kan dat hun slaappatroon tijdelijk verstoren.

Dus voordat je aanneemt dat je baby een regressieperiode doormaakt en probeert om het “uit te zitten”, is het de moeite waard om uit te zoeken of de slaapproblemen eigenlijk te wijten zijn aan een eenvoudig te verhelpen reden, zoals het feit dat de dutjes of de slaapomgeving een beetje moeten worden bijgesteld. Onze digitale slaapgidsen kunnen je hierbij helpen.

Wat zijn de signalen van slaapregressies?

Het belangrijkste teken dat je kleintje een terugval doormaakt, is dat zijn slaappatroon een wending neemt. Je baby sliep bijvoorbeeld graag voordat hij 3-4 maanden oud was, en opeens verzet je baby zich veel meer tegen het slapen of komt veel moeilijker in slaap. Of je baby van 8-10 maanden sliep eerst vrolijk de hele nacht door en geeft nu elke nacht een feestje om 3 uur ‘s nachts!

Enkele veelvoorkomende signalen waar je op moet letten zijn:

• De dutjes van je baby overdag kunnen korter worden.
• ‘S nachts vaker wakker worden.
• Ze kunnen oververmoeid raken als gevolg van slechte dutjes en ‘s nachts vaker wakker worden.
• Je baby kan zich verzetten tegen dutjes/bedtijd en meer hulp nodig hebben om in slaap te komen.
• Het kan zijn dat je baby niet meer gemakkelijk in slaap valt als hij wakker wordt.
• Meer huilen en aan het jengelen zonder duidelijke oorzaak.
• Je baby heeft geen honger en is ook niet ziek.

Rond welke leeftijden zijn er slaapregressies?

Er zijn vijf verschillende slaapregressie die de meeste baby’s en peuters zullen doormaken:

1. Al vanaf 8 weken – het is een kleine terugval.
2. Rond 4 maanden.
3. Tussen 8-10 maanden.
4. Tussen 12 -15 maanden.
5. Rond 2 jaar
6. * Rond de 18 maanden en rond 3 jaar zijn er ook periodes dat het slapen achteruit kan gaan, deze periode wordt officieel alleen niet gezien als een slaapregressie.

Slaapregressie 8 weken

Dit is het magische punt waarop veel baby’s beginnen met hazenslaapjes en overdag slechter beginnen te slapen. De slaperigheid van de pasgeboren baby is uitgewerkt en je baby lijkt nu ineens een stuk alerter.

Wat er op dit punt ook gebeurt, is dat de melatonine van de moeder is uitgewerkt, dus ze moeten hun eigen melatonine aanmaken om makkelijker in slaap te komen en goed te slapen. Melatonine is een slaaphormoon dat alleen in het donker wordt aangemaakt en afgegeven, dus een superdonkere kamer vanaf deze leeftijd helpt baby’s echt om slaapcycli te koppelen en in slaap te blijven tijdens dutjes en ‘s nachts.

Als je baby na dit punt hazenslaapjes blijft doen, zelfs als je verduisterende rolgordijnen gebruikt, kan het zijn dat de tijdstippen voor dutjes wat bijgesteld moeten worden om ze voorzichtig weg te krijgen van het slaappatroon van pasgeborenen. Lees meer over hoe om te gaan met een baby die hazenslaapjes doet.

4 maanden slaapregressie

De eerste van de grote slaapregressies is de grootste verandering in de slaapcyclus van je baby! Zoals we al eerder zeiden, is het zelfs een permanente verandering. Je kleintje zal nu volledig wakker worden tussen elke slaapcyclus in, in plaats van automatisch van de ene cyclus naar de andere te gaan zoals toen hij jonger was.

Als je baby alleen maar in slaap kan vallen door te voeden, wiegen of tikken , dan zal hij dat nu ook nodig hebben als hij tussen de slaapcycli door wakker wordt. Slapen is nu een heel bewust iets geworden voor je baby en het zal oefening vergen om hem te leren zichzelf te kalmeren en in slaap te valen en de slaapcycli te gaan koppelen. Helaas gaat deze regressie NIET weg totdat je baby heeft geleerd om zichzelf te settelen.

Lees meer over de 4 maanden slaapregressie.

8-10 maanden slaapregressie

Op deze leeftijd maakt je baby een enorme fysieke ontwikkeling door. Hij leert kruipen, trekt zich op om te gaan staan en gaat daarnaast ook steeds meer kletsen – je baby is een bezige bij, wat betekent dat hij tijdens dutjes of ‘s nachts wakker wil worden om zijn pas ontdekte vaardigheden te oefenen. In principe worden baby’s op deze leeftijd afgeleid door hun eigen verbazing (en terecht).

Er is ook vaak een piek in verlatingsangst op deze leeftijd, wat kan betekenen dat je baby aanhankelijk wordt en moeilijk in slaap te sussen is tijdens dutjes en bedtijd. Als dit gebeurt, is het heel gemakkelijk om nieuwe slaapgewoonten te vormen, dus je kunt het beste proberen om consequent te blijven! Maak je geen zorgen, in tegenstelling tot de 4-maanden regressie, zal deze slechts een paar weken duren.

Lees meer over de 8-10 maanden slaapregressie

12-15 maanden slaapregressie

Deze slaapregressie komt minder vaak voor en heeft meer te maken met de overgang van dutjes rond deze leeftijd. Rond de 12 maanden kan je baby weigeren om 2 dutjes te doen en veel ouders gaan ervan uit dat dit betekent dat het tijd is om van 2 naar 1 dutje over te gaan. Dit kan voor sommige baby’s het geval zijn, maar voor anderen kan het dichter bij de 15 maanden liggen.

Als je baby alert is of een hele goede slaper die tot 7 uur ‘s ochtends doorslaapt en ‘s middags lang achter elkaar kan slapen, kun je misschien kort na 12 maanden overgaan op één dutje, maar als je kleintje ‘s ochtends eerder wakker wordt en nog moeite heeft met een lange middagdut, zal het dichter bij 15 maanden liggen. Overhaast deze overgang niet!

Terwijl je kleintje zich aanpast aan deze nieuwe verandering, kan hij een paar dagen eerder wakker worden ‘s ochtends of na één slaapcyclus voor het slapengaan. Maar net als bij de 8-10 maanden regressie, lost dit meestal vanzelf op als je baby eenmaal comfortabel door de overgangsperiode naar dutjes heen is. In onze digitale slaapgids met voorbeeldroutines houden wij rekening met de overgang van 2 naar 1 dutje. Wij hebben het ritme zo opgesteld dat we je kind hier al tijdig op voorbereiden.

Lees meer over de 12-15 maanden slaapregressie.

De 2-jarige slaapregressie

Net toen je dacht dat het voorbij was … nou, dat had je mis! Op deze leeftijd is je kind een peuter geworden en daar hoort onafhankelijkheid bij. Op deze leeftijd maken ze een aantal belangrijke ontwikkelingsmijlpalen door die hun slaap negatief kunnen beïnvloeden, en er is vaak een piek in verlatingsangst.

Deze regressie zorgt er vaak voor dat peuters zich verzetten tegen hun middagslaapje – soms weigeren ze hun middagslaapje helemaal. Veel ouders gaan ervan uit dat dit een teken is dat hun peuter klaar is om het dutje te laten vallen, maar dit is zelden het geval en de meeste 2-jarigen raken ook zonder dutje oververmoeid.

Nogmaals, deze terugval gaat voorbij, maar je moet sterk blijven met je slaapschema, vooral nu je peuter zijn stem heeft gevonden en kan discussiëren! Zolang je consequent blijft met het aanbieden van het dutje elke dag, zal je peuter meer dan waarschijnlijk weer goed gaan slapen als deze regressie voorbij is.

Lees meer over de 2-jarige slaapregressie.

Bestaat er een slaapregressie van 18 maanden?

Het antwoord is ja én nee. Er is niet echt een door de wetenschap erkende achteruitgang in slaap rond de 18 maanden. Toch merken veel ouders dat hun peuter van deze leeftijd opeens minder goed slaapt en dat de slaap dus opeens (weer) voor nieuwe uitdagingen zorgt. 

Een slaapregressie is een periode waarin het vermogen om te slapen of om tot rust te komen opeens verandert in negatieve zin. Vaak is dit gekoppeld aan ontwikkelingsmijlpalen en dus ook aan mentale of fysieke vooruitgangen. 

Lees hier meer over deze periode

Uitdagingen rond de leeftijd van 3 jaar

Hoewel elk kind uniek is, zijn er toch een aantal algemene redenen waarom je deze slaapregressie zou kunnen ervaren. 

Ontwikkelingsmijlpalen 

Een van de meest voorkomende oorzaken van een slaapregressie is een fysieke of mentale ontwikkeling. Van leren lopen en praten tot rennen, springen, lachen etc .
Peuters ondergaan enorm veel fysieke, sociale en emotionele veranderingen.
Veel 3-jarige maken een grote sprong qua ontwikkeling. Op deze leeftijd worden de meeste peuters zindelijk of leren ze hoe ze zindelijk moeten worden. Deze nieuwe vaardigheid of de focus op deze vaardigheid kan ervoor zorgen dat ze ‘s nachts vaker wakker worden dan dat je gewend bent.

Lees hier meer over de verschillende uitdagingen rond deze leeftijd.

Hoe beïnvloedt een slaapregressie de slaapcycli?

De slaapcycli van je baby veranderen aanzienlijk tijdens de slaapregressie van 4 maanden. Vóór 3 of 4 maanden zijn de slaapcycli van baby’s ‘s nachts 4 tot 6 uur lang, maar daarna maken baby’s een enorme ontwikkeling door, waarbij hun slaapcycli meer volwassen wordt.

Veranderingen in de slaapcycli rond de vier maanden:

Hier beginnen baby’s volledig wakker te worden tussen elke slaapcyclus van 45 minuten overdag.
De slaapcycli ‘s nachts worden 2 uur korter en baby’s gaan niet meer zo gemakkelijk van de ene cyclus naar de andere.
Omdat de slaapcycli van je kleintjes zijn veranderd, betekent dit meestal dat ze meer hazenslaapjes gaan doen en ‘s avonds erg oververmoeid naar bed gaan, omdat hazenslaapjes het minst herstellende soort dutjes zijn voor een baby. Deze verandering markeert ook het punt waarop het leren van zelfstandig in slaap vallen echt gunstig kan zijn voor het dutje en de nachtrust van je baby.

Hoe beïnvloedt een slaapregressie de slaapassociaties?

Nieuwe slaapassociaties ontwikkelen zich vaak rond periodes van grote ontwikkelingsveranderingen of overgang van de dutjes – bijvoorbeeld rond 8 weken, bij 3-4 maanden, tijdens de regressie van 8-10 maanden of de regressie/ dutjesovergangsperiode van 12-15 maanden.

Baby’s kunnen in deze perioden moeilijker in slaap te krijgen zijn omdat ze misschien over- of ondervermoeid zijn, omdat ze in hun bedje gaan staan of zitten of omdat hun slaapbehoeften veranderd zijn. Een baby in een van deze situaties zal niet gemakkelijk in slaap komen.

Tijdens deze slaapregressies begin je misschien te wiegen of te voeden om je baby in slaap te helpen en als je kleintje dat continu nodig heeft om in slaap te komen, zal hij je nu nodig hebben om dat elke keer te herhalen als hij tussen de cycli door wakker wordt.

Hoe lang duurt een slaapregressie?

Niet alle slaapregressies duren even lang, het hangt af van de leeftijd van je kleintje en wanneer hij of zij de mijlpalen in de ontwikkeling bereikt.

We vinden het vervelend om te moeten zeggen, maar de beruchte slaapregressie van vier maanden is een heel ander verhaal. Zoals eerder gezegd, is dit de grootste verandering in de slaap van je baby die ooit zal plaatsvinden en het is ook een permanente verandering. Deze regressie gaat pas over als je baby heeft geleerd om zelfstandig in slaap te vallen.

In tegenstelling tot de slaapregressie van vier maanden, gaan de andere slaapregressies wel voorbij en duren ze maar een paar weken – zolang er in die tijd geen nieuwe slaapgewoonten in sluipen.

Wat veroorzaakt slaapregressies

Niets veroorzaakt noodzakelijkerwijs regressies, omdat het ontwikkelingsfases zijn die alle baby’s doormaken, maar slaapregressies worden vaak verward met andere dingen zoals groeispurts of de behoefte aan minder slaap of langere wakkertijden.

Deze kunnen zeker een verandering in het slaappatroon van je kleintje veroorzaken, maar zijn als zodanig geen ‘regressie’, omdat slaapregressies meer te maken hebben met de mentale groei van je baby dan met de fysieke groei.

Is het een slaapregressie of iets anders?

Is het een slaapregressie of iets anders?
Als je kleintje plotseling tekenen van een slaapregressie begint te vertonen, is het een goed idee om eerst andere mogelijke oorzaken uit te sluiten.

Groeispurten

Als baby’s plotseling vaker wakker worden tijdens dutjes of ‘s nachts, kan dat soms het gevolg zijn van een groeispurt – vooral als ze willen voeden zodra ze wakker worden. Groeispurten komen vaker voor dan slaapregressies en duren meestal niet langer dan een week.

Als je baby rond de 4 maanden een “groeispurt” lijkt door te maken, houd er dan rekening mee dat het wakker worden eigenlijk het gevolg kan zijn van de slaapregressie. Sommige baby’s, vooral baby’s die aan het begin van dutjes en bedtijd in slaap worden gevoed, kunnen tussen de slaapcycli door wakker worden en verwachten dat ze elke keer weer in slaap worden gevoed.

Doorkomende tandjes

Doorkomende tandjes zijn meestal de oorzaak van veel problemen met je kleintje. Mijn baby krijgt geen voeding … oh dat zullen wel tandjes zijn, mijn baby is chagrijnig … dat zullen wel tandjes zijn, mijn baby slaapt niet … dat zullen wel tandjes zijn. Maar de waarheid is dat doorkomende tandjes eigenlijk een kortdurende vervelende periodes zijn die maar een dag of twee duurt en je weet wanneer je kleintje tandjes krijgt als je het tandje uit het tandvlees ziet komen. Dus als je kleintje meer wakker wordt dan normaal en hij of zij is ongeveer 3-4 maanden oud en je ziet geen tandjes doorkomen, dan kun je gerust zeggen dat hij of zij de 4 maanden slaapregressie heeft doorgemaakt. Lees meer over doorkomende tandjes.

Verlatingsangst

Naarmate je baby ouder wordt, merk je misschien dat hij of zij zich meer aan je vastklampt of huilt als hij of zij bij iemand anders is. Dit komt vaak voor vanaf ongeveer 6 maanden, wanneer baby’s last kunnen krijgen van verlatingsangst.

In de eerste maanden van het leven van je baby heb je misschien gemerkt dat je kleintje graag kiekeboe speelde, omdat je in hun gedachten eenmaal uit hun gezichtsveld verdwenen was, je verdween en weer verscheen (de beste truc uit het boek), maar voor oudere baby’s is dit niet langer het geval.

Dit kan ervoor zorgen dat je baby aanhankelijk wordt en moeilijk in slaap te krijgen is bij dutjes of bedtijd, of dat hij je nodig heeft om bij hem in de kamer te blijven terwijl hij in slaap valt. Dit komt vooral voor tijdens de slaapregressie van 8-10 maanden.

Wat is het verband tussen slaapregressies en dutjes overgangen?

Sommige slaapregressies treden op rond dezelfde tijd als de dutjesovergangen, die meestal rond de 6-8 maanden en 12-15 maanden plaatsvinden. In deze periode kun je merken dat je baby overdag aanhankelijker is en moeilijker in bed te krijgen is.

De 3-2 slaapjes overgang vindt plaats rond 6-8 maanden oud
De 2-1 slaapjes overgang vindt plaats rond de 12-15 maanden oud

Heb je door de slaapregressie nu voor niets een slaaptraining toegepast?

Het antwoord is helemaal niet. Zeker, tijdens een regressie wordt het wat lastiger om een plan te volgen, maar werken aan zelfstandig in slaap vallen is de enige manier om door de grote 4 maanden slaapregressie heen te komen, dus we zouden zeggen: hoe beter je voorbereid bent, hoe beter.

Het volgen van een schema en het vroeg toepassen van goede slaapgewoonten zal je later zeker helpen en je in staat stellen om te herkennen wanneer er zoiets als een slaapregressie optreedt, omdat je de veranderingen in de slaapgewoonten van je baby kunt herkennen. En wat nog belangrijker is, je zult herkennen wanneer de slaapbehoeften van je baby zijn veranderd door ziekte, in welk geval je meteen contact kunt opnemen met je huisarts.

Onze digitale slaapgids met voorbeeldroutines kan je helpen om het slaappatroon van je baby te reguleren. We zeggen niet dat het van een leien dakje zal gaan, want omgaan met een regressie is verdomd moeilijk, maar een routine volgen zal je kleintje helpen zich aan te passen aan deze grote veranderingen, waardoor hij of zij de regressie veel gemakkelijker doorkomt.

Tips om de slaapregressies van je kleintje te overleven

We weten dat het waarschijnlijk voelt alsof de eerste 12-18 maanden van het leven van je kleintje een eindeloze wervelwind van regressies is, maar onthoud dat het natuurlijke ontwikkelingsperiodes in het leven van je baby zijn die hem helpen om te groeien, te rijpen en zich te ontwikkelen. En ja, het zal moeilijk zijn, maar er zijn genoeg dingen die je kunt doen om jou en je kleintje op weg te helpen.

Ten eerste: haal adem en besef dat het niet eeuwig duurt.

Afgezien van de slaapregressie van vier maanden, zijn de andere regressies niet blijvend en kunnen ze binnen een paar weken verdwijnen.

Geef je baby de kans om tot rust te komen en zelfstandig in slaap te vallen.

Dit betekent niet direct een slaaptraining. In plaats daarvan betekent zelfstandig in slaap vallen gewoon dat je baby in staat is om zelf in slaap te vallen als hij daar klaar voor is (deze verschuiving vindt plaats tijdens de vier maanden slaapregressie). Probeer je baby in zijn ledikant te laten slapen als hij slaperig is, maar nog wel wakker. Dit helpt je kleintje om zichzelf te in slaap te brengen en doorbreekt ook de bestaande slaapassociaties.

Stimuleer goede slaapgewoonten in een vroeg stadium, voordat de terugval toeslaat.

Op die manier hoef je niet te proberen om diepgewortelde slaapassociaties later te veranderen.

Goede slaapgewoonten om aan te moedigen zijn:

• Zorg ervoor dat de wakkere tijden passen bij de leeftijd van je kind
• Laat je baby in een volledig donkere kamer slapen zodat het slaaphormoon melatonine vrijkomt.
• Een goede bedtijdroutine volgen (bekijk hier ons artikel over het belang van een bedtijdroutine)
• Witte ruis gebruiken om je baby in slaap te krijgen
• De speen wegdoen als je die de hele nacht weer terug moet stoppen
• Je baby in zijn wiegje of ledikant laten slapen voor de dutjes overdag, zodat hij zijn bedje leert associëren met slapen.
• Probeer je zoveel mogelijk aan de routine te houden

Hoewel slaapregressies het moeilijk voor je maken om je aan je schema te houden, probeer je aan je vaste routine te houden omdat het dan veel gemakkelijker is om er weer in te komen als de regressie voorbij is.

Vraag om hulp

Je moet ook voor jezelf zorgen tijdens deze periode en als dat betekent dat je hulp moet vragen aan een grootouder, je partner of een vriend, doe dat dan. Hoe meer hulp je kunt krijgen, hoe beter.

De slaap van een baby is een fenomeen dat voortdurend verandert. Van de babytijd tot de peutertijd zijn er veel dingen die het slaappatroon van je baby beïnvloeden en sommige daarvan zijn van korte duur en andere blijven wat langer hangen zoals de ontwikkelingssprongen tijdens een regressie.

Bijna alles in de wereld van je baby heeft invloed op zijn slaap, dus in zekere zin gaan baby’s voortdurend achteruit en vooruit in hun slaap en slaapregressies maken gewoon deel uit van dat proces. Dus, met dat in gedachten, onthoud gewoon – je kunt het!

Als je een helpende hand nodig hebt bij het aanpakken van de slaap van je baby in deze moeilijke periode, dan staan onze gecertificeerde slaapcoaches voor je klaar door middel van een slaapconsult of een intensief 1-op-1 traject.