Hoe en wanneer: Dutjes afbouwen

Dutjes zijn een belangrijk onderdeel van het creëren van een fijn slaapritme. Omdat de nacht een spiegel van de dag is, kan de dutjes indeling en het aantal dutjes een grote rol spelen in hoe een kindje slaapt. Veel ouders denken bij een kinderslaapcoach direct aan het uitvoeren van een slaaptraining, maar wist je dat wij de meeste slaapproblemen oplossen door samen met de ouders te kijken naar de indeling van de dag? In dit artikel vertellen we je meer over dutjes en kijken we naar hoe je dutjes afbouwt en wanneer je dutjes afbouwt.

Dit is wanneer een baby dutjes afbouwt

• Tot ongeveer 6 maanden hebben baby’s meestal 3 dutjes nodig.
• Tussen 6-8 maanden oud vallen baby’s meestal terug naar 2 dutjes.
• Tussen 13-18 maanden oud vallen baby’s meestal terug tot 1 dutje. Het doel hier is om het ochtenddutje te laten vallen en over te gaan naar een lang middagdutje.
• Rond de leeftijd van 2,5-3 jaar verdwijnen dutjes helemaal. De meeste peuters zullen het dutje eerst geleidelijk verminderen, voordat ze het volledig laten vallen.

Hoe en wanneer een baby dutjes doet

Veel ouders komen op een punt waarop ze het gevoel hebben dat er een fijn ritme is gecreëerd in het leven met een baby. Wellicht worden de dutjes rond hetzelfde tijdstip gedaan en wordt er soms al een beetje doorgeslapen. En juist wanneer je helemaal blij bent met hoe het gaat, lijkt het weer anders te worden. Opeens wil je baby niet meer een dutje doen of wordt je baby vroeg(er) wakker dan gebruikelijk.

Wat kan er aan de hand zijn?

Wat er precies aan de hand is verschilt per baby. Als je oorzaken zoals onder- of oververmoeidheid, honger, slaapomgeving, temperatuur en ziekte kunt uitsluiten kan het goed zijn dat het tijd is om een dutje te laten vallen. Zeker wanneer jouw baby in de leeftijdsfase zit waarbij we weten dat de meeste baby’s toe zijn om inderdaad een dutje te laten vallen.

Een baby heeft meestal begeleiding nodig om een dutje te laten vallen. Idealiter gaat deze overgang heel geleidelijk en werk je door middel van een routine toe naar dit moment. Onze routines, die je onder andere vindt in onze digitale slaapgids met voorbeeldroutines houden rekening mee met het laten vallen van een dutje en werken stapsgewijs toe naar dit moment waardoor het voor jou en je baby heel natuurlijk gaat.

De universiteit van Colorado heeft onlangs een onderzoek gepubliceerd waaruit blijkt dat veel peuters niet genoeg slaap krijgen. Omdat veel peuters, zeker in andere landen, vanaf een jaar of twee al naar de voorschool gaan, worden deze kindjes gestimuleerd om geen dutje meer te doen. Hierdoor ontstaat een slaaptekort en deze kindjes lijken vatbaarder voor onder andere angst. Echter blijkt uit het onderzoek dat peuters van twee jaar nog wel degelijk een dutje nodig hebben. Ook wij krijgen veel te maken met ouders die hun kindje van twee geen dutje meer aanbieden. Door wel (weer) een middagdutje aan te bieden, worden veel slaapproblemen opgelost.

Het aanbieden van een duidelijke routine op het gebied van slaap en voedingen kan een kindje helpen en stimuleren om dutjes te doen. In dit artikel lees je over de voordelen van routines voor jezelf én voor je baby.

Signalen dat je baby of peuters toe is om een dutje te laten vallen

Voordat we vergaan is het belangrijk om te weten dat niet alle slaapproblemen te wijten zijn aan te veel of te weinig dutjes. Een dutje laten vallen kan zeker de oplossing zijn maar niet in alle gevallen zal dit jouw slaapprobleem oplossen. Soms zien we ook dat een kindje in een slaapregressie zit. Dit is een periode waarin een baby of peuter die altijd prima sliep ‘s nachts plotseling wakker wordt en/of dutjes overslaat. Baby’s kunnen in zo’n periode opeens dutjes weigeren terwijl ze er zeker nog wel aan toe zijn. Er zijn bepaalde momenten waarvan we weten dat veel baby’s een slaapregressie ervaren.

Signalen dutje laten vallen

• Het kost veel tijd om in slaap te vallen
• Eerder wakker worden uit een dutje
• Bij het ene dutje wordt er goed geslapen maar bij een volgend dutje niet en/of bij het naar bed gaan in de avond lijkt het moeilijker te gaan
• Meerdere keren ‘s nachts wakker worden of lang wakker blijven
• Wakker worden in de vroege ochtend (vóór 6 uur) en niet weer in slaap vallen

Op welke leeftijd laten baby’s of peuters een dutje vallen? Wanneer stoppen kindjes met dutten?

Wanneer je het vermoeden hebt dat het tijd is om een dutje te laten vallen is ons advies om ook te kijken of jouw kindje in de juist leeftijdsfase valt. Hoewel er geen magische grens is dat alle baby’s een dutje laten vallen weten we wel dat er bepaalde leeftijden zijn wanneer de meeste kindjes eraan toe zijn om een dutje te laten vallen. Het is

• Rond de 4 maanden toewerken naar 3 dutjes op een dag is een mooi streven. Meer dutjes is niet schadelijk of raar maar kan soms hazenslaapjes in stand houden en we weten dat baby’s uitgeruster zijn als ze ook langere dutjes doen.
• Tussen 6 – 8 maanden is ons advies in de meeste gevallen om langzaam de overstap te maken van 3 naar 2 dutjes.
• Tussen de 10 – 12 maanden gaan sommige baby’s signalen vertonen die lijken op de signalen dat ze toe zijn om het ochtend dutje te laten vallen. Veel baby’s weigeren in deze fase opeens het ochtenddutje. Hoewel het lijkt alsof ze het ochtenddutje niet meer nodig hebben is dit meestal wel nog het geval. Te vroeg het ochtenddutje weghalen kan zorgen voor oververmoeidheid en dat wil je idealiter voorkomen.
• Tussen 13 – 18 maanden zijn de meeste baby’s wel toe om het ochtenddutje te laten vallen. Dit is een brede range en wij zien dat de meeste baby’s pas tussen de 15 en 18 maanden hier aan toe zijn.
• Rond 2 jaar zullen kan je opnieuw zien dat jouw peutertje niet meer wil slapen. Echter weten we ook hier weer dat de meeste peuters van 2 jaar nog wel degelijk een dutje nodig hebben. Veel peuters gaan weerstand bieden of hun dutje weigeren, maar dit is meestal te wijten aan een eerder genoemde slaapregressie. Blijf het dutje aanbieden en meestal gaat het na een tijdje weer beter.
• Tussen 2,5 en 3,5 jaar zijn de meeste peuters klaar om het laatste dutje helemaal te laten vallen.

Voor alle dutjes overgangen betekent het dat het best kan zijn dat je ziet dat je kindje de ene dag nog wel een dutje nodig heeft en de andere dag niet meer. Dat hoort bij de overgangsfase. Zoals eerder benoemd zien we dat bijna alle baby’s begeleiding nodig hebben om dutjes te laten vallen. Hoewel er baby’s zijn die vanzelf dutjes laten vallen zullen de meeste ouders hun kindje een beetje moeten begeleiden.

Een dutje te snel laten vallen

Het grootste signaal dat je te snel een dutje hebt laten vallen, is dat de stemming en het slaapgedrag van je kindje veranderd. Wanneer er te snel een dutje wordt laten vallen worden veel baby’s (over)vermoeid. In de nacht zijn kindjes dan geneigd om vaker wakker te worden of onrustiger te slapen. Ook zien we bij sommige baby’s dat alle dutjes lastiger worden en opeens andere dutjes ook geweigerd worden. Dit heeft ook vaak te maken met oververmoeidheid. Vroeg wakker worden kan zowel een signaal zijn dat er te veel slaap is overdag waardoor dit soms kan betekenen dat het tijd is om een dutje te laten vallen. Ingewikkeld genoeg kan vroeg wakker worden ook betekenen dat er te weinig wordt geslapen overdag en dat er te snel een dutje is weggevallen. Wanneer je het gevoel hebt dat jouw baby nog wel toe is aan een dutje kun je dit dutje weer (tijdelijk) introduceren.

Wat kan ik doen om mijn kindje te helpen tijdens de dutjes transities?

Een paar dingen die je kunt doen om je kindje te helpen tijdens de overgang naar minder dutjes:

• Als je een dutje hebt overgeslagen kan het geen kwaad om je kindje net wat eerder in bed te leggen bij een volgend dutje of bij bedtijd. Op deze manier voorkom je oververmoeidheid. Naarmate je kindje gewend raakt aan het weggevallen dutje kun je dit weer wat opschuiven.
• Idealiter werk je toe naar het laten vallen van dutjes door het dutje dat wegvalt steeds wat in te korten.
• Je kunt het dutje vervangen door op dat moment een rustige activiteit te gaan doen met je baby. Veel ouders zijn geneigd om juist meer dingen buitenshuis te gaan doen omdat het eindelijk kan. Toch is ons advies om zeker de eerste periode rustmomenten in te bouwen.

Referenties:

Burnham, Melissa M et al. “Nighttime sleep-wake patterns and self-soothing from birth to one year of age: a longitudinal intervention study.” Journal of child psychology and psychiatry, and allied disciplines vol. 43,6 (2002): 713-25. doi:10.1111/1469-7610.00076

Kitsaras, George et al. “Bedtime routines child wellbeing & development.” BMC public health vol. 18,1 386. 21 Mar. 2018, doi:10.1186/s12889-018-5290-3

Horváth, Klára, and Kim Plunkett. “Frequent daytime naps predict vocabulary growth in early childhood.”Journal of child psychology and psychiatry, and allied disciplines vol. 57,9 (2016): 1008-17. doi:10.1111/jcpp.12583

Tham, Elaine Kh et al. “Infant sleep and its relation with cognition and growth: a narrative review.” Nature and science of sleep vol. 9 135-149. 15 May. 2017, doi:10.2147/NSS.S125992

Galland, Barbara C et al. “Anticipatory guidance to prevent infant sleep problems within a randomised controlled trial: infant, maternal and partner outcomes at 6 months of age.” BMJ open vol. 7,5 e014908. 2 Jun. 2017, doi:10.1136/bmjopen-2016-014908

Mindell, J. A., Leichman, E. S., Composto, J. , Lee, C. , Bhullar, B. and Walters, R. M. (2016), Development of infant and toddler sleep patterns: real‐world data from a mobile application. J Sleep Res, 25: 508-516. doi:10.1111/jsr.12414

Molfese, Victoria J et al. “Relations Between Toddler Sleep Characteristics, Sleep Problems, and Temperament.” Developmental neuropsychology vol. 40,3 (2015): 138-54. doi:10.1080/87565641.2015.1028627

Newborn Sleep Patterns, Johns Hopkins Medicine

Healthy Sleep Habits, Johns Hopkins Medicine

Touchette É, Petit D, Paquet J, et al. Factors Associated With Fragmented Sleep at Night Across Early Childhood. Arch Pediatr Adolesc Med. 2005;159(3):242–249. doi:10.1001/archpedi.159.3.242