Melatonine en baby’s
Slaap en informatie over slaap wint steeds meer populariteit. Hoewel dit goed nieuws is, zorgt deze ontwikkeling ook juist voor meer vragen. Want er is zoveel informatie beschikbaar dat je soms door de bomen het bos niet meer kunt zien. Er ontstaan nieuwe begrippen die soms net even wat meer nuance nodig hebben dan veel ouders denken. Het woord melatonine is zo ’n begrip. Ouders van kindjes met slaapproblemen lezen over dat melatonine de slaap kan bevorderen. Maar wat is melatonine precies en wat heeft het met slapen te maken? En kunnen melatoninesupplementen de magische remedie zijn voor de slaapproblemen van je baby?
Wat is melatonine?
Simpel gezegd is melatonine een hormoon dat wordt geproduceerd in de pijnappelklier en helpt bij het in slaap vallen en het reguleren van slaappatronen.
Ieder mens heeft een ingebouwde biologische klok dat wordt aangestuurd in de hersenen. Dit ritme wordt tot stand gebracht als reactie op veranderende lichtniveaus gedurende een periode van 24 uur. Als de zon opkomt, stimuleert de hypothalamus de afgifte van hormonen die ons helpen wakker te worden. Wanneer de zon ondergaat en het lichtniveau begint af te nemen, bereidt de hypothalamus het lichaam voor om in slaap te vallen door melatonine uit de pijnappelklier af te geven.
Melatonineniveaus beginnen meestal ongeveer 2 uur voor onze normale bedtijd te stijgen, waardoor we in een rustige, ontspannen toestand komen, zodat we klaar zijn om in slaap te vallen. De continue afgifte van melatonine ’s nachts helpt ons dan om in slaap te blijven. De melatonine spiegels hebben de neiging om tussen 2-4 uur ’s ochtends te pieken en daarna weer te zakken ter voorbereiding op het ontwaken.
Melatonine wordt soms het “slaaphormoon” genoemd, omdat het alleen door de pijnappelklier wordt uitgescheiden als het donker is. Blootstelling aan fel licht onderdrukt de afgifte van melatonine, wat kan leiden tot problemen met inslapen en doorslapen. De tegenhanger van melatonine is cortisol. Overdag geeft ons lichaam cortisol af. Cortisol wordt ook wel het wekkerhormoon of stresshormoon genoemd en zorgt overdag we overdag actief zijn en alert.
Hoe produceren baby’s melatonine?
Tijdens de zwangerschap wordt het circadiane ritme van een baby grotendeels bepaald door de activiteiten van de moeder. Wanneer de moeder actief is, zullen het hart en de ademhaling van de baby versnellen en wanneer de moeder rust of slaapt, zullen ze weer vertragen.
Na de geboorte is deze placentaverbinding verbroken, maar melatonine kan nog steeds via de moedermelk aan baby’s worden doorgegeven. De pijnappelklier van de baby wordt ook direct na de geboorte geactiveerd, wat betekent dat ze hun eigen melatonine gaan produceren. Helaas wordt melatonine in het begin slechts in extreem kleine hoeveelheden vrijgegeven, maar dit zal toenemen met de leeftijd.
Naast het produceren van hun eigen melatonine, zullen baby’s na de geboorte ook hun eigen circadiaanse ritmes gaan ontwikkelen. Ook dit kost tijd en dat kan soms zorgen voor een compleet ander slaap- en waakritme dat wijzelf hebben. Sommige pasgeboren baby’s zullen dus ook dag/nacht-verwarring ervaren. Ergens tussen de 8-16 weken oud zullen hun circadiane ritmes gaan ontwikkelen en zullen ze in meer voorspelbare slaappatronen beginnen te vallen. Hier kun je als ouder ook bij helpen.
Wat stimuleert de aanmaak van melatonine bij baby’s en peuters?
Omdat melatonine alleen wordt aangemaakt als het donker is, is je kindje laten slapen in een donkere kamer misschien wel het belangrijkste element. Voor baby’s en peuters jonger dan 2 jaar raden we aan om een donkere kamer te hebben voor zowel dutjes als ’s nachts slapen. Dit kan je baby helpen om sneller tot rust te komen en in slaap te vallen en zijn slaapcycli te koppelen.
Peuters en kinderen ouder dan 2 jaar kunnen echter een echte angst in het donker ontwikkelen – in dit geval is een nachtlampje wel degelijk een advies. Waar mogelijk raden we aan om een rood licht te gebruiken, omdat is aangetoond dat dit een minimale impact heeft op de melatonineproductie. Blauw en wit licht moet worden vermeden, vooral in de 2 uur voor het slapengaan, omdat dit melatonine meer onderdrukt dan welke andere lichtkleur dan ook. Onder andere schermen zoals televisie, telefoon en iPad geven juist blauw licht af.
Aangezien het circadiaanse ritme van het lichaam de afgifte van melatonine veroorzaakt, kan een vaste bedtijdroutine ook helpen om de melatonine productie te stimuleren. Hiermee bedoelen we echt niet dat je kindje elke dag stipt om 19:00 in bed moet liggen maar wel elke dag rond hetzelfde tijdstip en vooral – om het lichaam te leren wanneer de melatonine mag gaan scheiden- dezelfde handelingen voor bedtijd uitvoeren.
Een paar tips om een routine te creëren:
- Maak je kindje elke ochtend op ongeveer hetzelfde tijdstip wakker. Dit helpt de biologische klok in te stellen.
- Zorg er voor dat de hoeveelheid slaap en de momenten waarop er geslapen wordt passen bij hun leeftijd. Dit betekent in praktijk niet te veel slaap overdag en ook niet te weinig. Dit helpt om de hele dag slaapdruk op te bouwen, zodat ze ’s nachts goed kunnen slapen. Vind je het lastig om te bepalen hoeveel er ongeveer geslapen mag worden per leeftijd? Bekijk onze digitale slaapgids met voorbeeldroutines.
- Een consistente bedtijd aanhouden. Voor jongere baby’s, jonger dan 6 maanden, zou dit idealiter niet meer dan 2 uur na het ontwaken uit hun laatste dutje van de dag moeten zijn. Voor oudere baby’s en peuters kan dit variëren van 4 uur tot 5,5 uur na het ontwaken uit hun dutje, afhankelijk van de leeftijd en de lengte van het vorige dutje.
- Strijd rondom bedtijd komt veel voor. Misschien is het wel de meest voorkomende slaapuitdaging waar ouders tegenaan lopen. Melatonine kan hier een rol in spelen maar wat vaker voorkomt zijn andere factoren zoals niet zelfstandig in slaap kunnen vallen, niet moe genoeg of juist oververmoeid.
Wat andere tips die kunnen helpen bij een fijn bedritueel:
- Een ontspannen en voorspelbare bedtijdroutine hebben
- Vermijd stimulerende middelen zoals cafeïne en suiker in de 2 uur voor het slapengaan
- Vermijd schermtijd in de 2 uur voor het slapengaan – dit geldt ook voor tv’s, computers, tablets en smartphones
- Elke dag voldoende lichaamsbeweging krijgen + zonlicht.
- Eet minstens 2 uur voor het slapengaan om tijd te hebben voor de spijsvertering
Mag je melatonine supplementen aan je kindje geven?
Wanneer je als ouder voortdurend (slaap)problemen ervaart is het niet gek dat je ook gaat twijfelen aan of je kindje wel genoeg melatonine aanmaakt. Onze ervaring is dat er meestal andere redenen zijn waarom kindjes niet in slaap vallen of weinig slapen.
- Onder- of oververmoeidheid
- Een slaapomgeving die niet bevorderlijk is voor de slaap
- Lichamelijke kwalen zoals tandjes krijgen, ziekte, reflux etc.
- Voedingstekorten op het gebied van voeding (denk aan ijzer of eiwitten)
- Niet zelfstandig in slaap kunnen vallen
- Nachtmerries of nachtmerries
Ons advies: Voordat je melatonine supplementen verweegt is het belangrijk om een arts te raadplegen. Over het algemeen worden melatonine supplementen niet aanbevolen voor kinderen jonger dan 3 jaar, omdat slaapproblemen op deze leeftijd bijna altijd omgevings- of gedragsmatig van aard zijn. Hoewel in sommige gevallen de melatonine supplementen wel degelijk kunnen helpen, is het belangrijk om ook bewust te zijn van eventuele bijwerkingen.
Enkele bronnen die gebruikt zijn voor dit artikel:
https://fn.bmj.com/content/100/1/F50.long
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1188623/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK550972/
https://www.hindawi.com/journals/ije/2010/829351/#results
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23098680/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5846201/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28391425/
https://www.healthline.com/health/melatonin-for-babies#side-effects
https://www.medicalnewstoday.com/articles/327224#summary
Geschreven door:
Myrthe
Oprichter en gecertificeerd KinderslaapcoachVolg ons ook hier
Geschreven door:
Myrthe
Oprichter en gecertificeerd KinderslaapcoachOnze favoriete producten
Gerelateerde slaaptips
Wat te doen als je baby of kind vroeg wakker wordt?
Heb jij een kindje dat structureel tussen 04.00-06.00 wakker wordt? En is je kind ouder dan zes maanden? Dan heb jij te maken met een zogeheten ‘vroege vogel’. Vind je deze vroege ochtend start frustrerend en/of wil je dit oplossen? Dan zit je hier goed. In dit artikel vertellen we je meer over de vroege vogels én geven we een paar gouden tips waar je direct mee aan de slag kunt. Ook vind je in dit artikel een video waarin wij wat meer uitleg geven over de oorzaken van kindjes die vroeg wakker worden. Als je een kind hebt die na 06:00 wakker wordt kun je natuurlijk ook mee lezen. Ook jij kan zeker wat aan deze tips hebben. Wel is het goed om je bewust te zijn dat 06:00 wakker worden een schappelijk tijdstip is. Misschien niet voor jou, maar wel voor je kind. Zeker als hij de nacht goed heeft geslapen. Kinderen die rond 06:00 wakker worden noemen wij dus geen vroege vogels. Oorzaken vroeg wakker worden kind Voordat we naar de oorzaken gaan, is het belangrijk om met je te delen dat kinderen door het biologische ritme (dat ze vanaf 8 weken ontwikkelen) sowieso minder diep slapen
Slapen: tips voor baby van 11 weken
Het slaapritme van een baby verandert regelmatig in de eerste maanden. Wat is een goed slaapritme voor een baby van 11 weken en wat kan je doen om je baby beter te laten slapen? Hoeveel slaap heeft baby 11 weken nodig? Hoeveel slaap heeft een baby van 11 weken overdag nodig? De meeste baby’s hebben op deze leeftijd steeds minder slaap nodig en kunnen langzaamaan langer wakker blijven tussen de slaapjes. Bij 11 weken slaapt een baby gemiddeld nog 5 uur overdag en is de wakkertijd ongeveer 1,5 uur – 1 uur en drie kwart. Dit zijn uiteraard slechts richtlijnen. Het is heel normaal als jouw baby op deze leeftijd langer of korter wakker is en meer of minder slaapt. De slaap- en wakkertijden worden steeds belangrijker op deze leeftijd. Door rekening te houden met de wakkertijd, voorkom je dat je baby oververmoeid raakt. Doet je baby vooral hazenslaapjes? Dit kan een teken zijn dat je hem juist te snel in bed legt. Een andere reden kan zijn dat je baby nog niet zelf in slaap kan vallen. Baby 11 weken: slapen met hulp van ritueel Wil je ervoor zorgen dat je baby van 11 weken zelf in slaap kan
Slaapregressie 12 maanden
De slaapregressie van 12 maanden kan heel uitdagend zijn. Je baby slaapt ineens niet meer goed, terwijl dat voorheen helemaal geen probleem was. Rond de 1 jaar kan slapen dan plotseling lastig worden. Dit kan te maken hebben met de vele otwikkelingen die je kleintje doormaakt. Er verandert van alles rond de leeftijd van 12 maanden, zowel in de slaapbehoefte als in de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling. Al die veranderingen kosten energie, dus je kleintje kan het daar best zwaar mee hebben. Dit kan je onder andere terugzien in het veranderende slaapgedrag van je baby. Dit noemen we ook wel de slaapregressie van 12 maanden. Dus merk je rond de leeftijd van 1 jaar dat het slapen ineens lastig of anders is? Wij leggen je uit waar het mee te maken kan hebben. Je baby weigert het ochtenddutje Rond de leeftijd van 12 maanden is het meestal nog steeds nodig dat je baby zowel een ochtenddutje als een middagdutje doet. Toch kan je merken dat met name het ochtenddutje opeens lastiger wordt. Je kleine gaat het ochtenddutje dan opeens weigeren of je baby ligt het hele dutje klaarwakker in zijn bed. Veel ouders denken dan dat het ochtenddutje niet meer
Baby kreunt in slaap: of is het lachen of gillen?
Maakt je baby geluid tijdens het slapen? Veel kersverse ouders valt het op dat hun baby tijdens de slaap wel heel veel geluid maakt. Deze geluiden kunnen veel weghebben van kreunen, knorren, gillen of lachen. Waar komen al deze geluiden vandaan en wat betekent dit? Je baby maakt geluid tijdens het slapen Baby’s maken geluid en het is heel normaal dat je baby ook tijdens het slapen geluid maakt. Toch kan het voor ouders wat raar klinken als hun baby ineens allerlei vreemde geluiden maakt in zijn slaap. Enkele voorbeelden van geluiden zijn: Pasgeboren baby’s maken dus geluid in hun slaap en dit is als ouders even wennen. Als een baby veel geluid maakt in zijn slaap of beweegt, kan het zelfs lijken alsof hij wakker is terwijl hij in werkelijkheid nog lekker slaapt. Waarom maakt baby geluid in slaap? Ook al zijn geluiden in de slaap meestal niets om je zorgen over te maken, veel ouders willen wel weten waar dit kreunen, gillen, knorren of lachen vandaan komt. De geluidjes kunnen ontstaan door verschillende redenen. Zo kan het zijn dat je baby last heeft van de Moro-reflex en onrustig slaapt of misschien heeft je baby last van krampjes.
