Verlatingsangst bij baby’s en peuters

Wat is verlatingsangst? Vindt jouw kindje het lastig als jij uit het zicht verdwijnt? Of zit jouw kindje opeens enorm aan jou geplakt? Het kan goed dat jouw kindje last heeft van verlatingsangst. In dit artikel lees je meer over verlatingsangst bij baby’s en bij peuters.

In dit artikel:

• Wat is verlatingsangst?
• Signalen van verlatingsangst
• Wanneer begint verlatingsangst?
• Hoe lang duurt verlatingsangst?
• Verlatingsangst ‘s nachts
• Grote veranderingen managen
• Hoe om te gaan met verlatingsangst

Wat is verlatingsangst?

Simpel gezegd is verlatingsangst wanneer je baby of peuter angstig, bezorgd of overstuur wordt wanneer je hem of haar verlaat. Hoewel dit vervelend is voor zowel jou als je kindje is het belangrijk om te weten dat dit een volkomen normale ontwikkeling is. Wanneer jouw kindje last heeft van verlatingsangst is er dus niet iets mis met je kindje op het moment dat hij last heeft van verlatingsangst.

Rond de leeftijd van 6-8 maanden ontwikkelen baby’s een nieuwe vaardigheid. Rond deze leeftijd beginnen ze te begrijpen dat een object ook kan bestaan wanneer het object uit hun zicht is. Voor deze ontwikkeling was je kindje niet in staat om dit te begrijpen. Dus wanneer je bij een jongere baby uit het zicht verdwijnt, bijvoorbeeld om even te douchen, dan ben jij ook echt weg en besta je niet meer in hun gedachten. Wanneer je weer terug komt is het dus een enorme verassing en daarom zijn veel baby’s zo blij om hun ouders weer te zien.

Maar, als oudere baby’s en peuters begrijpen dat je niet voor altijd bent verdwenen, waarom zijn ze dan zo van streek als je ze achterlaat?

Er zijn een paar redenen waarom verlatingsangst niet stopt, ook niet als een kindje eenmaal begrijpt dat een object of persoon niet echt verdwenen is:

• Je oudere baby of peuter is continue aan het leren en blijft groeien. Tijdens deze ontwikkelingssprongen leren ze veel nieuwe vaardigheden en in deze tijd merken veel ouders dat hun baby aanhankelijker is.
• Hoewel ze begrijpen dat je bestaat als je nu uit het zicht bent, hebben ze nog geen echt idee van tijd. Dit kan erg verontrustend voor ze zijn, omdat ze niet begrijpen hoe lang je weg zult zijn.
• Je bent nagenoeg hun hele leven al bij ze geweest. Bij jou voelen ze zich veilig, geborgen en geliefd. Een kindje snapt nog niet waarom jij weg moet en waarom je niet altijd bij ze zou willen zijn.

Signalen van verlatingsangst

Baby’s en peuters die verlatingsangst ervaren, zijn bang dat hun ouder of verzorger hen gaat verlaten en niet meer terugkomt. Zoals we hebben gezien, kan deze angst te wijten zijn aan een aantal verschillende factoren.

Enkele signalen van verlatingsangst zijn:

• Huilen als je de kamer verlaat
• Aan je vastklampen of huilen in nieuwe omgevingen
• Angst bij het ontmoeten van nieuwe mensen
• Niet willen slapen tijdens dutjes en/of bedtijd
• Willen dat een ouder bij ze blijft als ze gaan slapen of ze in slaap knuffelt
• ‘s Nachts wakker worden en/of vaker wakker worden
• Vanaf ongeveer 2 jaar nachtmerries

Wanneer begint verlatingsangst?

Verlatingsangst begint meestal rond de leeftijd van 6 maanden en tegen 3 jaar zullen de meeste kinderen er overheen gegroeid zijn. Het goede nieuws is dat hoewel je kleintje in deze periode waarschijnlijk verlatingsangst zal ervaren, deze verlatingsangst niet continue aanwezig zal zijn. De kans is groot dat je pieken en dalen merkt in de verlatingsangst.

Het temperament van een kindje zal ook van invloed zijn op hoe vaak en hoe intens zij verlatingsangst ervaren. Wanneer je meerdere kinderen hebt kan het goed zijn dat je merkt dat het ene kindjes veel vaker of intenser last heeft van verlatingsangst dan een ander kind.

Verlatingsangst bij baby’s

Pasgeboren baby’s vinden het meestal prima dat ze aan iemand anders worden gegeven. Naarmate je baby echter wat ouder wordt, merk je misschien dat ze niet zo graag door vreemden vastgehouden willen worden. Ze zijn misschien nog steeds blij met bekende gezichten die ze regelmatig zien, maar zoals we hebben geleerd, zullen ze denken dat je voor altijd weg bent als je ook maar even verdwijnt. Dit kan natuurlijk vervelend zijn voor je kindje.

Zodra de nieuwe vaardigheid van een baby zich rond 6-8 maanden ontwikkelt en de “objectpermanentie” zich ontwikkeld kan dit de verlatingsangst een tijdje verminderen maar er zijn veel ontwikkelingssprongen die een baby zal maken die een piek in verlatingsangst kunnen veroorzaken. Tijdens deze sprongen kan je baby bovendien een stuk onrustiger en aanhankelijker zijn.

De slaapregressie van 8-10 maanden veroorzaakt ook vaak een piek in verlatingsangst. Tijdens deze regressie kan een baby plotseling aanhankelijk worden tijdens dutjes en bedtijd. Veel baby’s willen dat je bij ze blijft en gaan huilen zodra je de kamer verlaat.

Verlatingsangst bij peuters

Zodra je baby een peuter wordt, vertraagd hun groei- en ontwikkelingstempo in vergelijking met het eerste levensjaar. Dit betekent dat er veel meer variatie zit binnen de tijd wanneer een kindje door ene bepaalde ontwikkeling gaat. Zo kan het goed zijn dat het ene kindje rond de 15 maanden een piek heeft in verlatingsangst terwijl het bij een ander kindje pas rond de leeftijd van twee jaar ontstaat. als het gaat om ontwikkelingsmijlpalen.

Dit gezegd hebbende, worden slaapregressies vaak in verband gebracht met verlatingsangst. Met name de regressie van 18 maanden kan ervoor zorgen dat uw peuter ineens erg aanhankelijk en angstig wordt.

Daarbij is het goed om te vermelden dat elke grote verandering in het leven van een peuter ook een piek in verlatingsangst kan veroorzaken. Houd er rekening mee dat jouw “grote” peuter eigenlijk nog heel erg klein is.

Hoelang duurt verlatingsangst?

De kan is groot dat er momenten zijn dat je kindje het prima vindt wanneer je ze achterlaat terwijl je een dag later ervaart dat je kindje in tranen uitbarstte terwijl jij alleen maar even naar de keuken loopt. Dit is volkomen normaal. Zoals we eerder vermeldden, heeft verlatingsangst de neiging om op bepaalde momenten te pieken.

Wanneer je baby een piek in verlatingsangst ervaart, duurt het waarschijnlijk een week of twee voordat het begint af te nemen. Bij een peuter kan het echter zijn dat de angst wat langer aanhoudt – tot wel een maand. Maar ook hier zien we dat dit bij het ene kind langer duurt dan bij het andere kindje.

Hoe jij de verlatingsangst van je kindje ook ervaart, houd hoop! Er komt écht een moment dat je naar de wc kan zonder dat je kindje gaat huilen.

Verlatingsangst ‘s nachts

Als je baby of peuter ‘s nachts meer wakker wordt, is ons eerste advies om te kijken of je kindje niet te veel of te weinig slaapt overdag én of de indeling van de dutjes ook klopt. Je kunt dit bekijken in onze digitale slaapgids met voorbeeldroutines. Wanneer dit klopt en er verder geen duidelijke oorzaken zijn, denk hierbij aan een oorontsteking of ander lichamelijk ongemak zoals griep, en je ook overdag merkt dat je kindje zich anders gedraagt is het mogelijk dat er verlatingsangst speelt.

Als je denkt dat verlatingsangst de oorzaak is van het opeens nachtelijk wakker worden van je kindje, dan zijn onderstaande opties manieren om je kindje te helpen:

• Zorg voor een duidelijk slaapritueel of bedtijdritueel. Consistentie is belangrijk en helpt je kindje om te begrijpen wat er gaat gebeuren. Dit geeft een veilig en geborgen gevoel in tijden van (mentale)veranderingen.
• Laat de bedtijd niet te lang duren. Houd je aan je normale routine, vooral met peuters, anders blijf je in de weer met een extra verhaaltje, extra knuffel of nóg een keer naar de wc.
• Als je babyfoon een terugspreekfunctie heeft, kun je je kleintje geruststellen met je stem van buiten de kamer.
• Het introduceren van een knuffel of knuffel kan voor extra geruststelling zorgen. Probeer er eerst zelf een paar nachten mee te slapen, zodat het naar jou ruikt.
• Als je kleintje moeite heeft om ‘s nachts weer in slaap te vallen, ga dan naar hem toe en gebruik aanraking om hem te kalmeren. Je kunt dit zo vaak doen als nodig is, maar probeer te voorkomen dat er een slaapassociatie ontstaan en je baby jouw nodig heeft om weer terug in slaap te vallen.

Grote veranderingen managen

Eerder hebben we het gehad over hoe grote veranderingen een piek in verlatingsangst kunnen veroorzaken. Twee van de meest voorkomende die we zien, zijn het starten van kinderopvang en het aanpassen aan een nieuwe broer of zus. Deze gaan we dan ook met je doornemen.

Starten met kinderdagverblijf of andere vorm van kinderopvang

Als je kindje eraan gewend is om bijna 24/7 bij je te zijn, zal het starten van de kinderopvang in het begin waarschijnlijk wat verlatingsangst veroorzaken. Dit kan de eerste keer zijn dat je je kind voor langere tijd alleen laat en bovendien zijn de leidsters van de opvang (zeker die eerste periode) nieuw voor je kindje.

Gelukkig zijn er veel dingen die je kunt doen om je kindje bij deze overgang te helpen:

• Zoek een kinderdagverblijf/gastouder/oppas/familielid die je vertrouwt. Het is belangrijk dat je je zo comfortabel mogelijk voelt, omdat je wilt voorkomen dat je kindje voelt dat jij het spannend vindt.
• Geef de favoriete knuffel of het favoriete speeltje mee aan je kindje zodat ook dit ervoor kan zorgen dat hij zich snel prettiger voelt in zijn nieuwe omgeving.
• Praat met je kindje over wat er gebeurt op weg naar de kinderopvang – ja, ook als het een baby is. Leg uit waar ze heen gaan, dat je ze daar achterlaat en vooral wanneer je terugkomt om ze op te halen.
• Gebruik een positieve, opgewekte stem wanneer je over de kinderopvang praat en probeer te benadrukken hoe leuk het is.
• Streef ernaar om de momenten waarop je je kindje afgeeft te doen op een moment dat je kind geen honger heeft of moe is. Beiden kan ervoor zorgen dat een kindje overstuurde raakt dan nodig.
• Creëer een afscheidsroutine, misschien een knuffel en drie kusjes of een neuswrijving. Creëer iets dat speciaal is voor jullie beiden en doe het elke keer weer. Zorg daarentegen wel dat de afscheidsroutine niet al te lang duurt. Dit kan het alleen maar lastiger maken.
• Als je afscheid hebt genomen, vertrek dan meteen. Het kan ongelooflijk moeilijk zijn om dit te doen als je kleintje van streek is, maar geloof me, blijven maakt het alleen maar erger voor jezelf, je kindje én de leidster.

Komst broertje of zusje

Aanpassen aan een nieuwe baby is een uitdaging voor volwassenen, laat staan voor een peuter. Het is niet raar dat de komst van een pasgeboren baby ze extra aanhankelijk kan maken. Tot nu toe hadden ze je onverdeelde aandacht, maar nu moeten ze je opeens delen met een nieuwe baby die enorm veel aandacht eist. Lees hier meer over de overgang wanneer er een broertje of zusje bij komt.

Hoe om te gaan met verlatingsangst?

Omdat verlatingsangst voortkomt uit de angst dat je weggaat, is de simpele oplossing om je baby of peuter niet alleen te laten, toch? Helaas is dat niet mogelijk want elke ouder zal op een moment een keer zijn kindje moeten gaan verlaten. Hoewel een afscheid nooit leuk is voor een kindje is het wellicht fijn om te lezen dat juist dit afscheid en het “weggaan” een belangrijke levenservaring is. Als je weggaat, leert je baby dat anderen voor hem kunnen zorgen tijdens onze afwezigheid en dat hij het goed doet- ook zonder jou aanwezigheid. Ze ontmoeten bovendien ook nieuwe mensen en verkennen nieuwe omgevingen. Misschien pikken ze zelfs wat nieuwe vaardigheden op van hun verzorgers of andere kinderen.

Het belangrijkste is dat wanneer je je kindje verlaat, ze leren dat u elke keer bij hen terugkeert, wat bij draagt aan het zelfvertrouwen van je k kindje.

Hier zijn enkele manieren waarop je je kind kunt helpen met verlatingsangst:

• Speel kiekeboe met jongere baby’s of verstoppertje met oudere peuters. Deze eenvoudige spelletjes kunnen je kleintje helpen te begrijpen dat als je weggaat, je weer terugkomt, en dat dit een leuke ervaring kan zijn in plaats van een verdrietige ervaring.
• Moedig onafhankelijkheid en onderzoek aan wanneer het veilig is om dat te doen, of dat nu thuis is, met nieuw speelgoed of in een onbekende omgevingen.
• Laat je kruipende baby of peuter thuis korte tijd alleen in een andere kamer doorbrengen, mits dat veilig is. Vertel het je baby of peuter voordat je de kamer verlaat, bijvoorbeeld om even iets te pakken, ga dan en kom terug.
• Bouw de tijd dat je je kindje alleen laat langzaam op. Als je nog nooit bij je baby bent weggeweest, begin dan niet met een weekendje weg. Probeer eerst een paar uur weg te gaan en vervolgens een hele dag.
• Maak afscheid kort en krachtig. Zelfs als je je zorgen maakt of verdrietig bent, zet je beste glimlach op en neem blij en zelfverzekerd afscheid. Langdurig, emotioneel afscheid zorgt er juist voor dat een kindje meer overstuur raakt.
• Gebruik voor peuters tijdspecifieke taal die voor hen betekenisvol is. Als je zeker weet dat je om 12.00 uur thuis bent, probeer dan iets als “Ik ben thuis tijdens de lunch, voor je dutje”. Wanneer je dit afspreekt is het wel belangrijk dat je je hieraan kunt houden.